Các bậc cha mẹ thường ghen tị, ngưỡng mộ những đứa trẻ có chỉ số IQ cao, năng khiếu vượt trội. Tuy nhiên thực tế, nhiều đứa trẻ thiên tài có chỉ số IQ cao nhưng khá lập dị, sống khép mình và có phần lạc lõng. Nhiều trẻ chịu tổn thương lớn trong quá trình khôn lớn.

Các nhà khoa học từ Đại học Johns Hopkins và Đại học Vanderbilt ở Hoa Kỳ đã theo dõi quỹ đạo tăng trưởng của 5.000 trẻ có năng khiếu trong khoảng thời gian 45 năm. Cuối cùng, cuộc điều tra của họ phát hiện ra rằng nó đã đảo ngược nhận thức của mọi người!

Định nghĩa “thiên tài” là gì?

Joseph Bates, một học sinh 12 tuổi ngày nào cũng phàn nàn rằng các lớp học cấp hai thật nhàm chán. Điểm toán của cậu vượt xa điểm toán của các bạn cùng lớp, vì vậy bố mẹ cậu không còn lựa chọn nào khác ngoài việc đưa cậu đến Đại học Johns Hopkins để theo học các khóa học về khoa học máy tính.

Nhưng cậu vẫn vượt qua các sinh viên đại học khác trong việc học đại học của mình. Giáo viên thấy vậy nên giới thiệu cậu với Giáo sư Tâm lý học Julian Stanley để được làm bài kiểm tra và các bài kiểm tra IQ khác.

Người ta nhận thấy điểm SAT của cậu vượt xa ngưỡng tuyển sinh của Đại học Johns Hopkins, và chỉ số IQ của cậu thuộc nhóm 1% trẻ em cùng lứa tuổi tại Mỹ. Do đó, giáo sư Julian Stanley đã thuyết phục hiệu trưởng chấp nhận cậu trở thành sinh viên đại học trẻ nhất của trường.

Cùng lúc đó, Joseph Bates cũng bắt đầu khởi xướng một dự án nghiên cứu có tên là: Nghiên cứu về sự phát triển sớm của tuổi trẻ trong toán học (SMPY). SMPY định nghĩa “thiên tài” là những trẻ có khả năng toán học vượt trội. Qua các bài kiểm tra như tư duy logic toán học, người ta ước tính rằng những trẻ này có chỉ số IQ nằm trong top 1% trên toàn quốc.

“Dự án nghiên cứu thiên tài” phá vỡ nhận thức

Nghiên cứu SMPY được chính thức triển khai vào năm 1971. Giáo sư Julian Stanley và các sinh viên của ông đã theo dõi 5.000 trẻ em này. Quan sát thành tích của họ ở tất cả các cấp học từ thời thơ ấu đến tuổi trưởng thành, tỷ lệ trúng tuyển đại học, tỷ lệ lấy được bằng thạc sĩ và tiến sĩ, tỷ lệ nhận được bằng sáng chế nghiên cứu khoa học, số lượng bài báo được xuất bản, mức thu nhập hàng năm sau khi vào làm việc,…

Kết quả khảo sát cho thấy:

1. Thiên tài có IQ cao dễ thành công hơn

Người xưa cho rằng: Trưởng thành sớm có nguy cơ lão hóa sớm. Người ta cho rằng việc phát huy tài năng và khả năng đặc biệt của trẻ quá sớm có thể gây ra tác hại trong tương lai. Tuy nhiên, kết quả nghiên cứu của SMPY lần đầu tiên bác bỏ nhận định này , quan điểm cho rằng thiên tài dễ thành công hơn là có cơ sở khoa học.

Nghiên cứu đã phát hiện ra rằng khi 5.000 đứa trẻ có chỉ số IQ cao này lớn lên, chúng thực sự tốt hơn những đứa trẻ có chỉ số IQ trung bình về mọi mặt.

Nghiên cứu của Chương trình Nhận diện Nhân tài tại Đại học Duke ở Mỹ cũng khẳng định quan điểm này. Thanh thiếu niên nằm trong số 10.000 người đứng đầu về điểm toán hoặc ngôn ngữ trước 13 tuổi về cơ bản là những thiên tài với chỉ số IQ cao tới 160.

37% trong số họ nhận được bằng tiến sĩ, 16,3% từ một trường đại học hàng đầu, 7,5% nhận được biên chế và 39% được công bố trên các tạp chí bình duyệt… Jonathan Wai, nhà tâm lý học của Đại học Duke, người đứng đầu cuộc khảo sát, nói thẳng: Dù bạn có tin hay không, những thiên tài IQ này thực sự đang kiểm soát xã hội này.

2. Chìa khóa của IQ là khả năng suy luận không gian

Chúng ta vẫn hiểu đơn giản: Chỉ số IQ đề cập tới tới trí thông minh. Nhưng không chỉ vậy, IQ còn bao gồm: Khả năng ngôn ngữ, trí nhớ, khả năng phân tích logic, khả năng suy luận không gian,… Trong đó, khả năng suy luận không gian được coi là tiềm năng lớn nhất chưa được khai thác của nhân loại, đóng vai trò rất lớn trong sự sáng tạo và đổi mới công nghệ.

Các nhà nghiên cứu của SMPY đã kiểm tra 563 trẻ 13 tuổi có năng khiếu đạt điểm SAT cao nhất 0,5% về nhận thức không gian, khả năng hiểu và ghi nhớ các mối quan hệ không gian giữa các đồ vật. Kết quả nghiên cứu của SMPY cho thấy trẻ em có kỹ năng không gian xuất sắc có xu hướng trở thành kỹ sư, kiến trúc sư và bác sĩ, ngay cả khi chúng không có lợi thế đặc biệt về toán hay kỹ năng ngôn ngữ.

Nghiên cứu cũng cho thấy khả năng không gian có thể là một yếu tố dự báo chính xác hơn về thành tích trong tương lai ở thanh thiếu niên so với các khả năng khác.

3. Thiên tài cần được trau dồi trước

Nhiều giáo viên và phụ huynh cho rằng việc học trước tuổi phải đến trường, học vượt lớp, vượt cấp không tốt cho trẻ. Trên thực tế, những quan điểm và thực tiễn như vậy chắc chắn sẽ khiến những đứa trẻ có năng khiếu trở nên tầm thường.

Kết quả nghiên cứu của SMPY chỉ ra rằng, nếu một đứa trẻ có IQ siêu cao nhưng gia đình và nhà trường vẫn sử dụng phương pháp giáo dục công bằng, thống nhất để giáo dục tất cả trẻ em thì sẽ cản trở sự phát triển của đứa trẻ có trí thông minh cao.

Giáo sư Julian Stanley, người đứng đầu nghiên cứu, tin rằng trẻ em có chỉ số IQ cao sẽ phải học vượt lớp, vượt cấp. Đối với những trẻ có trí thông minh vượt trội, cha mẹ và giáo viên cần cho trẻ những thử thách khó khăn hơn.

4. Trẻ sở hữu chỉ số IQ cao có nhiều 

Tại Hoa Kỳ, nhiều bậc cha mẹ tin rằng trở thành bác sĩ và nhà khoa học là con đường tốt nhất cho những đứa trẻ có chỉ số IQ cao. Mặc dù các lĩnh vực y học và khoa học đòi hỏi khả năng trí tuệ đáng kể nhưng chúng không phải là con đường sự nghiệp duy nhất.

Khả năng thiên tài có thể được phản ánh ở những khía cạnh khác nhau và có thể phát triển khác nhau trong tương lai. Trong nghiên cứu của SMPY, nhiều sinh viên đã chọn ngành y, trong khi những sinh viên khác chọn các lĩnh vực như kinh tế và kỹ thuật. Một số sinh viên có năng khiếu logic hoặc ngôn ngữ chọn trở thành luật sư và nhà văn xuất sắc.

Vì vậy, các nhà nghiên cứu tin rằng: Có đủ mọi cách để thể hiện tài năng trí tuệ. Đối với cha mẹ của những đứa trẻ có IQ cao, điều quan trọng hơn là phải hiểu con mình quan tâm đến lĩnh vực nào, thay vì chỉ giới hạn con mình vào những ngành học theo truyền thống

5. Khai thác điểm mạnh và tránh điểm yếu

Không ít đứa trẻ khi còn nhỏ thông minh, lanh lợi nhưng khi lớn lên lại trở thành người tầm thường, không có sự nghiệp thành công như kỳ vọng của cha mẹ. Nguyên nhân của vấn đề này xuất phát từ quan niệm giáo dục của cha mẹ khi bắt con cái học đều các môn. Trên thực tế, cách tiếp cận như vậy sẽ chỉ làm suy yếu tài năng của trẻ, thậm chí có thể khiến trẻ cảm thấy áp lực, mệt mỏi khi học những môn mà trẻ không giỏi.

Hầu hết các công việc trong xã hội không yêu cầu nhân tài toàn diện mà là nhân tài có chuyên môn.

Nghiên cứu này phá vỡ quan niệm truyền thống lâu đời rằng: Trẻ có chỉ số IQ cao có thể phát triển tự do mà không cần can thiệp hay giúp đỡ và có thể thành công nhờ vào tài năng của mình.

Mỗi đứa trẻ nên được nuôi dạy như một thiên tài

Mặc dù SMPY tập trung vào sự phát triển của những đứa trẻ có năng khiếu với chỉ số IQ cao, nhưng ý nghĩa của nó đối với giáo dục còn rất sâu rộng và những ý tưởng trong nghiên cứu này thực sự có thể áp dụng cho tất cả trẻ em.

Camilla Benbow, Trưởng khoa Giáo dục và Phát triển Con người tại Đại học Vanderbilt, tin rằng mọi đứa trẻ đều nên được đối xử như một thiên tài bất kể khả năng. Có lẽ đây là thông điệp cốt lõi của nghiên cứu.

Dựa trên 45 năm quan sát sự phát triển của 5.000 trẻ có năng khiếu, bà và các nhà nghiên cứu khác đã đưa ra 8 lời khuyên để khuyến khích trẻ thông minh đạt được thành tích và hạnh phúc:

– Cho trẻ trải nghiệm nhiều điều khác nhau.

– Khi trẻ bộc lộ sở thích hoặc tài năng mạnh mẽ, hãy tạo cơ hội cho trẻ phát triển.

– Không chỉ đảm bảo sự phát triển trí tuệ của trẻ mà còn hỗ trợ tinh thần cho trẻ.

– Giúp trẻ hình thành tư duy phát triển bằng cách đánh giá cao sự nỗ lực hơn là khả năng.

– Khuyến khích trẻ chấp nhận rủi ro về mặt trí tuệ và thả lỏng thái độ trước những thất bại để trẻ rút ra bài học.

– Tránh bị gán mác: Bị gán mác là thần đồng có thể gây ra gánh nặng về tinh thần.

– Phụ huynh và giáo viên cùng nhau thảo luận về hình thức giáo dục nào phù hợp nhất với nhu cầu của trẻ. Những học sinh thông minh thường cần những tài liệu khó hơn, được hỗ trợ nhiều hơn hoặc được tự do học tập theo khả năng của riêng mình.

– Kiểm tra khả năng của trẻ. Điều này có thể được sử dụng làm bằng chứng cho việc yêu cầu học tập nâng cao và cũng có thể giúp phát hiện kịp thời các vấn đề như chứng khó đọc, rối loạn tăng động giảm chú ý hoặc các khó khăn về xã hội và tinh thần ở trẻ em.

Theo Toutiao

Ứng Hà Chi