Gen Z là gì? Thế hệ gen Z có gì khác so với Gen Y và Gen X

Giống như mọi thế hệ, hành vi của Gen Z được định hình bởi bối cảnh họ trưởng thành. Những người trẻ hiện nay lớn lên trong bối cảnh biến đổi khí hậu, các đợt phong tỏa do đại dịch và lo ngại về suy thoái kinh tế tái diễn. Tuy nhiên, họ được sinh ra trong thời kỳ internet phát triển mạnh mẽ, sở hữu những đặc điểm độc đáo và nổi bật, thu hút sự chú ý của các nhà tuyển dụng.

Gen Z là gì?

Gen Z (Generation Z) là thế hệ trẻ sinh ra từ khoảng năm 1997 đến 2012 (một số người cho rằng Gen Z sinh từ năm 1995 đến 2010). Thế hệ này lớn lên trong môi trường kỹ thuật số phát triển mạnh mẽ, cùng các xu hướng và trào lưu mới mẻ, độc đáo. Với một số Gen Z đời đầu, họ tốt nghiệp đại học vào khoảng những năm 2019-2020 và đã bắt đầu đi làm.

Thế hệ Gen Z mang lại sự thay đổi lớn trong cách tiếp cận và sử dụng công nghệ, quan tâm đến các vấn đề xã hội và môi trường, đặt ra tiêu chuẩn cao đối với cuộc sống, và có thái độ đa dạng, cởi mở trong suy nghĩ.

Gen Z còn được gọi bằng nhiều tên khác như iGeneration, Net Gen, Gen-Tech, Internet Generation, Homeland Generation, Digital Natives, Pluralist Generation, Centennials, và Later Millennials.

Nguồn gốc của thế hệ Gen Z

Thuật ngữ Gen Z lần đầu xuất hiện vào tháng 9 năm 2000 trên tờ Adage (Thời đại quảng cáo) và sau này được sử dụng phổ biến trong lĩnh vực marketing. Đây được xem là một trong những nhóm đối tượng khách hàng tiềm năng của các thương hiệu và nhãn hàng.

Bằng cách phân khúc khách hàng thành những nhóm nhân khẩu học khác nhau như Gen Z, Millennials (Gen Y), và Baby Boomers (Gen X), các nhà nghiên cứu thị trường có thể nhanh chóng hiểu rõ hơn về tâm lý khách hàng. Từ đó, họ có thể cá nhân hóa các sản phẩm và dịch vụ sao cho phù hợp với từng nhóm đối tượng.

Đặc điểm của thế hệ gen Z

Tiếp xúc sớm với công nghệ

Thế hệ Gen Z là nhóm người được sinh ra trong thời kỳ thế giới kỹ thuật số phát triển mạnh mẽ nhất, với sự bùng nổ của internet và các thiết bị di động như smartphone, máy tính bảng. Thế hệ này tiếp xúc sớm với công nghệ, đặc biệt là các xu hướng mới như Metaverse, trí tuệ nhân tạo (AI), blockchain,…

Nhờ vào sự tiếp xúc sớm và đa dạng với công nghệ, Gen Z có xu hướng sáng tạo và đổi mới trong việc sử dụng công nghệ để giải quyết các vấn đề xã hội và môi trường. Họ cũng khả năng sử dụng công nghệ để kết nối và truyền tải thông điệp của mình đến cộng đồng toàn cầu thông qua các mạng xã hội và các công cụ truyền thông kỹ thuật số khác.

Tạo xu hướng

Thế hệ Gen Z thường được xem là nhóm người luôn tạo ra xu hướng mới trong nhiều lĩnh vực, từ thời trang, âm nhạc, văn hóa cho đến công nghệ. Điều này chủ yếu là do cách họ tiếp cận và sử dụng công nghệ, cũng như tư duy đa dạng và sáng tạo trong cách suy nghĩ và hành động.

Gen Z có khả năng tạo ra các trào lưu và thay đổi phong cách, ảnh hưởng đến các xu hướng trên mạng xã hội, đặc biệt là trên các nền tảng như TikTok, Facebook. Với sự tác động của các thần tượng trên thế giới như BlackPink, BTS, Taylor Swift,… ảnh hưởng của họ đến văn hóa, thời trang, kết nối, giao tiếp, cảm hứng và lòng tin của Gen Z trở nên mạnh mẽ và rõ ràng hơn nữa.

Tư duy sáng tạo và cởi mở

Thế hệ Z được biết đến với tư duy đa dạng và không bị giới hạn. Họ sử dụng và khai thác các nguồn tài nguyên trực tuyến để học hỏi và phát triển kỹ năng mới. Trên các nền tảng mạng xã hội như TikTok, Facebook, họ tạo ra những nội dung sáng tạo và độc đáo, truyền tải những thông điệp tích cực và lan tỏa mạnh mẽ.

Tư duy tài chính tốt hơn

Với sự phát triển của công nghệ và các ứng dụng tài chính, Gen Z có thể dễ dàng tiếp cận các công cụ và nguồn thông tin tài chính. Họ thường có xu hướng đầu tư và tiết kiệm một cách thông minh, sử dụng các công cụ quản lý và theo dõi đầu tư của mình, cũng như tìm cách tối ưu hóa lợi nhuận. Họ cũng có khả năng đầu tư vào các khoản đầu tư có tính thanh khoản cao như các quỹ đầu tư chứng khoán để tăng trưởng tài sản.

Đón nhận sự thay đổi

Thế hệ Gen Z thường được xem là thế hệ có tính cởi mở và đón nhận sự thay đổi, đặc biệt là trong lĩnh vực xã hội, công nghệ. Với sự phát triển nhanh chóng của kỹ thuật số cùng các mạng xã hội, thế hệ Gen Z đã trở thành những người tiên phong trong việc chấp nhận, sử dụng, ứng dụng các công nghệ mới. Họ cũng tôn trọng sự khác biệt, bao gồm đa dạng về giới tính, chủng tộc, tôn giáo và văn hóa. Họ có thái độ tích cực, sẵn sàng thích nghi với các thay đổi, có khả năng tìm kiếm và tận dụng những cơ hội mới trong cuộc sống.

Quan điểm của Thế hệ Z cũng đã được định hình bởi các môi trường có trước tác động như biến đổi khí hậu, các hình thức khủng bố, cuộc suy thoái kinh tế. Đây có thể là nguồn cảm hứng để họ hướng đến các hoạt động tích cực.

Tính cạnh tranh cao

Thế hệ Z đã được lớn lên trong môi trường giáo dục cạnh tranh nhất và họ đã quen với việc phản hồi ngay lập tức để có thể cải thiện. Tại nơi làm việc, bản chất cạnh tranh của thế hệ Z có thể được kết hợp với mong muốn được công nhận trong công việc. Chính vì vậy, họ đề cao những kỳ vọng rõ ràng về cách đạt được thành công và thăng tiến trong sự nghiệp.

Thế hệ Gen Z thoải mái hơn với môi trường làm việc mở

Thế hệ Gen Z thích làm việc trong môi trường đa dạng, tôn trọng sự khác biệt, nơi họ có thể thể hiện bản thân và phát triển kỹ năng. Họ ưa thích thời gian tự do để làm việc và học hỏi, linh hoạt trong việc sử dụng công nghệ để kết nối và làm việc với đồng nghiệp, khách hàng từ các nền văn hóa, quốc gia khác nhau.

Thế hệ Gen Z đã lớn lên với khả năng chia sẻ suy nghĩ một cách công khai, nhận phản hồi ngay lập tức thông qua mạng xã hội. Do đó, họ mong đợi rằng ý tưởng của mình được lắng nghe và tôn trọng tại nơi làm việc.

Một báo cáo từ Workforce Institute cho thấy rằng, Gen Z tìm kiếm sự tin tưởng và hỗ trợ từ người quản lý hơn bất kỳ phẩm chất nào khác. 32% Gen Z cho biết họ có động lực làm việc chăm chỉ hơn và ở lại công ty lâu hơn nếu họ có người quản lý hỗ trợ, trong khi 29% tin rằng việc có người quản lý kém hiệu quả sẽ ảnh hưởng đến hiệu suất trong công việc.

Thách thức về sức khỏe tâm lý

Những thách thức về sức khỏe tâm lý là một đặc điểm đáng buồn của thế hệ Z, bởi thời gian vô tận của họ dành cho internet có thể khiến họ cảm giác bị cô lập và trầm cảm. Dành nhiều thời gian hơn cho smartphone hoặc xem Netflix đồng nghĩa với việc dành ít thời gian hơn cho việc vun đắp các mối quan hệ có ý nghĩa. Ngoài ra, nhiều người cũng rơi vào tình trạng​ cái bẫy “So sánh và tuyệt vọng” mà mạng xã hội bày ra.

Ảnh hưởng của mạng xã hội đối với thế hệ Gen Z

Mạng xã hội đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống của thế hệ Gen Z, với những tác động sâu rộng đến cách họ giao tiếp, học tập và giải trí.

• Giao tiếp và mối quan hệ xã hội: Mạng xã hội tạo điều kiện cho Gen Z Việt Nam kết nối với bạn bè và gia đình, không chỉ trong nước mà còn trên toàn thế giới. Tuy nhiên, điều này cũng có thể dẫn đến việc giảm thiểu giao tiếp trực tiếp và có thể ảnh hưởng đến kỹ năng giao tiếp không gian mạng.
• Sự phát triển của bản sắc cá nhân: Gen Z Việt Nam sử dụng mạng xã hội để thể hiện bản thân và khám phá sở thích cá nhân, nhưng cũng phải đối mặt với áp lực về hình ảnh hoàn hảo và danh tiếng trực tuyến.
• Học tập và thông tin: Mạng xã hội là nguồn thông tin khổng lồ, giúp Gen Z cập nhật tin tức, thông tin học thuật và xu hướng công nghệ. Tuy nhiên, nó cũng tạo ra thách thức trong việc phân biệt thông tin chính xác và tin giả.
• Ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần: Sự phụ thuộc vào mạng xã hội có thể gây ra các vấn đề về sức khỏe tinh thần như lo âu, trầm cảm và cảm giác không hài lòng với bản thân. Áp lực từ việc so sánh với người khác trên mạng xã hội cũng là một vấn đề đáng quan tâm.
• Ảnh hưởng đến hành vi và thái độ: Mạng xã hội có thể ảnh hưởng đến quan điểm và hành vi của giới trẻ, từ việc hình thành ý kiến cá nhân cho đến việc quyết định mua sắm.

Mạng xã hội có một ảnh hưởng đáng kể và đa chiều đối với Gen Z tại Việt Nam, từ việc hỗ trợ học tập và giao tiếp cho đến việc tạo ra các thách thức về sức khỏe tâm thần và xã hội.

Những điểm khác biệt giữa Gen Z với Gen Y và Gen X

Doanh nghiệp và gen Z nên làm gì để hiểu nhau hơn?

Để hợp tác hiệu quả với Gen Z, doanh nghiệp cần nắm vững đặc điểm, xu hướng của thế hệ này, sử dụng ngôn ngữ, phương tiện truyền thông phù hợp, xây dựng sự tin tưởng và cam kết, tạo môi trường linh hoạt, đổi mới, không gian giao tiếp và phản hồi ngay lập tức. Những điều này sẽ giúp doanh nghiệp và Gen Z tạo ra mối quan hệ tốt đẹp, mang lại hiệu quả khi làm việc cùng nhau.

Tìm hiểu về thế hệ Gen Z

Các doanh nghiệp cần hiểu rõ hơn về thế hệ Gen Z, bao gồm giá trị, sở thích và cách thức tương tác với thế giới. Thay vì tin vào những định kiến tiêu cực, hãy tiếp cận với góc nhìn phong phú và tích cực bằng cách sử dụng các tài nguyên trực tuyến và tổ chức các cuộc thảo luận với các thành viên của Gen Z để hiểu rõ hơn về họ.

Sử dụng công nghệ để tương tác

Thế hệ Gen Z sử dụng công nghệ để tương tác và kết nối với người khác. Doanh nghiệp có thể cân nhắc sử dụng ngôn ngữ và phương tiện truyền thông phù hợp khi tương tác với Gen Z để thu hút và duy trì sự quan tâm của họ.

Tạo cơ hội cho Gen Z thể hiện bản thân

Gen Z là thế hệ sáng tạo và muốn được thể hiện bản thân. Bằng cách giao cho họ các nhiệm vụ quan trọng, khuyến khích họ đưa ra ý kiến, và lắng nghe phản hồi và ý tưởng của họ, doanh nghiệp có thể tạo ra sự tương tác và kết nối tích cực với thế hệ này.

Cung cấp hỗ trợ và hướng dẫn cho Gen Z

Mặc dù tự tin và độc lập, Gen Z vẫn cần sự hỗ trợ và hướng dẫn từ những người có kinh nghiệm hơn. Doanh nghiệp cần cung cấp cho Gen Z sự hỗ trợ về kỹ năng, kiến thức và kinh nghiệm để họ có cơ hội phát triển và đóng góp quan trọng cho doanh nghiệp và xã hội.

Tôn trọng tính đa dạng

Thế hệ Gen Z rất quan tâm đến tính đa dạng và tôn trọng người khác. Các doanh nghiệp cần tôn trọng, đáp ứng các giá trị và nhu cầu của thế hệ này, đồng thời tạo ra môi trường làm việc đa dạng và chấp nhận sự khác biệt, bởi thế hệ này thoải mái hơn khi chia sẻ về giới tính, sở thích hay tình yêu của bản thân.

Làm sao để doanh nghiệp tiếp cận đến đối tượng khách hàng là Gen Z?

Với tư cách là người tiêu dùng, hành vi của Gen Z phản ánh giá trị của họ, và chịu sự ảnh hưởng mạnh mẽ của thế giới kỹ thuật số. Thế hệ này khám phá và đánh giá một loạt các lựa chọn trước khi quyết định chọn một sản phẩm. Ngoài ra, họ có khả năng bị ảnh hưởng bởi các đề xuất của người dùng thực tế hơn là bởi sự chứng thực của những người nổi tiếng.

Gen Z sẽ sớm trở thành nhóm người tiêu dùng lớn nhất, các thương hiệu muốn có một phần cơ hội này sẽ cần phải hiểu xu hướng và kỳ vọng của họ.

Gen Z trong lĩnh vực thời trang

Thế hệ Gen Z có xu hướng thích sự đa dạng và tôn trọng tính khác biệt. Họ thích các thương hiệu thời trang có phong cách cá nhân hóa

Ý thức cao về vấn đề bảo vệ môi trường và tính bền vững. Họ có thiện cảm hơn với các thương hiệu thời trang có chính sách và sản phẩm thân thiện với môi trường

Sử dụng mạng xã hội để tìm kiếm thông tin về sản phẩm/ dịch vụ và mua sắm trực tuyến. Họ thích các thương hiệu thời trang có mặt trên các nền tảng mạng xã hội như Instagram, TikTok, Shopee, Lazada,…

Thích thử nghiệm và tạo phong cách riêng của mình, họ thích các thương hiệu thời trang có sản phẩm độc đáo, mang màu sắc tự do, sáng tạo.

Gen Z trong lĩnh vực F&B

Gen Z thường có ý thức cao về dinh dưỡng và chăm sóc sức khỏe bản thân, thường tìm kiếm thông tin về các quán ăn, nhà hàng, đồ uống qua mạng xã hội. Họ thích khám phá các địa điểm ăn uống có không gian độc đáo và đẹp mắt, đồng thời quan tâm đến trải nghiệm khi đi ăn. Các quán ăn, nhà hàng có thể tạo ra trải nghiệm tốt sẽ thu hút Gen Z.

Gen Z trong lĩnh vực FMCG – bán lẻ

Gen Z thích sử dụng smartphone và ứng dụng để tra cứu thông tin sản phẩm, so sánh giá, đọc đánh giá và chia sẻ trải nghiệm mua sắm trên mạng xã hội. Họ ưa thích các sản phẩm tiện lợi, đóng gói nhỏ gọn để phù hợp với cuộc sống năng động và bận rộn. Gen Z cũng ủng hộ các thương hiệu có cam kết về bảo vệ môi trường và sử dụng nguyên liệu thân thiện với thiên nhiên.

Gen Z trong lĩnh vực giáo dục

Gen Z mong muốn học những kỹ năng và kiến thức có ích cho công việc và cuộc sống của mình. Họ thích linh hoạt hóa hình thức học tập, bao gồm học tập trực tuyến và qua các chương trình đào tạo online. Gen Z cũng quan tâm đến vấn đề xã hội và môi trường, muốn nghiên cứu và đóng góp tích cực cho cộng đồng. Họ mong muốn sử dụng các ứng dụng và công nghệ mới nhất để tương tác và học tập hiệu quả hơn.

Một số câu hỏi thường gặp về thế hệ Gen Z

Gen Z từ năm nào?

Theo định nghĩa phổ biến, thế hệ Gen Z bắt đầu từ năm 1997 và kết thúc vào khoảng năm 2012. Tuy nhiên, cũng có định nghĩa khác đặt khoảng thời gian này từ năm 1995 hoặc 1996 đến năm 2015 hoặc 2016. Dù vậy, điểm chung của thế hệ này là họ lớn lên trong thời đại công nghệ phát triển mạnh mẽ, ảnh hưởng sâu sắc đến lối sống và suy nghĩ của họ.

Sở thích của Gen Z?

Sở thích của Gen Z đa dạng và phụ thuộc vào nhiều yếu tố như tính cách, môi trường sống và sở trường cá nhân. Tuy nhiên, nhiều người trong thế hệ này có xu hướng thích khám phá và tiếp cận các nội dung trực tuyến, từ giải trí đến kiến thức. Đa số Gen Z cũng quan tâm đến các vấn đề xã hội và môi trường, thể hiện qua việc tham gia các hoạt động từ thiện và hỗ trợ các phong trào xã hội. Dưới đây chỉ là góc độ phân tích của tác giả về thế hệ Gen Z, không mang bất kỳ một thiên kiến chủ quan nào:

Thể thao và giải trí: Một phần lớn gen Z yêu thích thể thao và giải trí, họ quan tâm đến cả sức khỏe thể chất lẫn tinh thần. Họ thường tham gia các hoạt động thể thao như bóng đá, bóng rổ, bóng chuyền,… và xem các trận đấu thể thao, các chương trình giải trí trên truyền hình, mạng xã hội.

Công nghệ: Gen Z là thế hệ sinh ra và lớn lên cùng với công nghệ, họ có khả năng sử dụng công nghệ một cách thành thạo và thường dành nhiều thời gian cho các hoạt động liên quan đến công nghệ như chơi game, lướt Tiktok, sử dụng mạng xã hội như Facebook, Instagram,…

Sáng tạo: Gen Z có xu hướng yêu thích các hoạt động sáng tạo như vẽ tranh, viết lách, âm nhạc,… Họ thường tham gia các lớp học, câu lạc bộ sáng tạo để phát triển khả năng của bản thân.

Xã hội: Gen Z giờ đây cũng rất quan tâm đến các vấn đề xã hội, họ tham gia các hoạt động xã hội như tình nguyện, trồng cây xanh, giúp đỡ người có hoàn cảnh khó khăn,…

Du lịch: Gen Z yêu việc khám phá những vùng đất mới và thích trải nghiệm những điều mới lạ.

Làm đẹp: Gen Z quan tâm đến ngoại hình và thường dành nhiều thời gian cho việc làm đẹp.

Thời trang: Gen Z có xu hướng theo đuổi phong cách thời trang cá tính và độc đáo.

Cũng giống như cách mà Gen Z sử dụng mạng xã hội như một phương tiện để quản lý thương hiệu cá nhân của riêng mình, thế hệ này cũng xem các quyết định mua hàng như một biểu hiện của các giá trị và bản sắc của họ.

Thế hệ gen Z đang vạch ra con đường của riêng mình trong một thế giới biến động liên tục. Mặc dù có thể còn trẻ, nhưng họ đã và đang tạo ra những thay đổi tích cực cho xã hội, cộng đồng, với sức trẻ, tư duy sáng tạo và tiềm năng to lớn, chúng ta hoàn toàn có thể tin tưởng rằng thế hệ này sẽ tạo ra những kỳ tích lớn hơn nữa cho doanh nghiệp và cộng đồng.

Với sự thay đổi không ngừng trong xã hội và công nghệ, thế hệ Gen Z đang từng bước đi vào vai trò quan trọng trong cả môi trường lao động và xã hội. Sự hiểu biết sâu sắc về đặc điểm riêng của họ, cũng như sự khác biệt so với các thế hệ trước, là chìa khóa để hiểu rõ hơn về cách họ tương tác và định hình thế giới xung quanh.

*Tóm lại, Gen Z nổi bật với khả năng tiếp cận và ứng dụng công nghệ vượt trội, tư duy tiêu dùng thông minh và phong cách sống khác biệt. So với Gen Y và Gen X, họ có những ưu điểm và thách thức riêng, phản ánh sự tiến bộ và thay đổi của xã hội hiện đại. Hiểu rõ sự khác biệt này giúp chúng ta tiếp cận, tương tác và hỗ trợ các thế hệ một cách hiệu quả, góp phần xây dựng một cộng đồng đa dạng và phát triển.