Giới trẻ hiện nay đang phải đối mặt với căng thẳng và áp lực tinh thần do những biến động trong xã hội và áp lực về thành công. Thế nên, xu hướng “chữa lành” hoặc “healing” thông qua các phương pháp như thiền định, yoga, thả lỏng tâm trí, và nghệ thuật trị liệu đang trở thành một trào lưu phổ biến, được coi là cách để chăm sóc sức khỏe tinh thần một cách tự nhiên.

Sự lan tràn và lo lắng trước sự xuất hiện của trào lưu “chữa lành”

Trước thách thức của sự biến đổi không ngừng, đặc biệt là trong tâm lý công cộng hiện đại, khủng hoảng bản sắc, sự phức tạp, và thay đổi cuộc sống hằng ngày đều tiềm ẩn “chứng loạn thần kinh”, “lo lắng hiện sinh”, và “lo lắng đạo đức”. Trong bối cảnh đó, nhu cầu tìm kiếm sự yên bình nội tâm và chữa lành về mặt tinh thần lại càng gia tăng.

Nếu lướt qua các nền tảng tìm kiếm và truyền thông xã hội, không khó để thấy từ khóa liên quan đến chữa lành, đặc biệt là TikTok, từ khóa “chualanh”, “healing” thậm chí còn lọt Top 100 từ khóa được tìm kiếm nhiều nhất tại Việt Nam. Ngoài ra, các hình thức chữa lành không phải là một hoạt động nhất định nào mà để chỉ các hoạt động giải tỏa tâm lý của giới trẻ, thường rất đa dạng từ nghe podcast chữa lành, du lịch chữa lành, các khóa thiền ngắn hạn, sống gần với thiên nhiên, bói bài tarot, đến các liệu pháp năng lượng khác đang trở thành trào lưu, thậm chí “mua cảm xúc” trực tuyến cũng dần trở thành thói quen.

Trong quá trình “sự tiến hóa” kiến thức và bản thân, nhiều người đang phải chật vật để tìm lại ý nghĩa sống, tái định hình giá trị, và khẳng định quyền lực cá nhân, khi mà cuộc sống đôi khi dẫn dắt họ vào những quỹ đạo “hư vô”, “cô độc”, và “trống rỗng” của nội tâm. Khái niệm “sự thoái hóa”, “996” – một chuẩn làm việc chỉ mệt mỏi từ 9 giờ sáng đến 9 giờ tối, 6 ngày một tuần – cùng với sự săn đón “hiệu quả” mạnh mẽ là bộ mặt khắc nghiệt của sự phát triển không ngừng, nơi áp lực thường trực đều đặn đánh gục nhiều người bằng những nỗi lo lắng ám ảnh từ công việc cho đến đời sống gia đình.

Thống kê y tế cho thấy, mỗi năm số lượng người mắc các chứng lo âu tinh thần luôn ở mức đáng báo động, ảnh hưởng sâu rộng tới sức khỏe thể chất và tinh thần, dẫn đến các vấn đề như rối loạn cảm xúc, mất ngủ, căng thẳng trong mối quan hệ… là hệ quả của sự phát triển mà cũng chính là động lực của xã hội hiện đại.

Thời hiện đại, không chỉ biểu hiện qua văn hóa – xã hội, mà còn qua cảm nhận và kỳ vọng tâm lý, giá trị, thái độ và cách thức ứng xử của con người, đã mang đến sự khủng hoảng tinh thần mạnh mẽ, như nhà văn Alain de Botton từng nhắc đến: Nỗi lo lắng về địa vị xã hội trong hiện đại gia tăng theo tỷ lệ thuận với cơ hội thành công.

Đây không chỉ là phương pháp điều trị hữu ích mà còn biểu hiện cho một tư duy biểu tượng mới – một hiện tượng văn hóa – trong việc tự chăm sóc sức khỏe tinh thần của con người trong kỷ nguyên thông tin.

Những xích mích nội tâm và lo âu ‘hố đen’

Xích mích nội tâm và áp lực tinh thần – diễn đạt hiện trạng từ góc nhìn văn hóa và xã hội. Cuộc đua nội tâm tiềm ẩn giữa các cá nhân trong xã hội đã dần bộc lộ như một vấn đề nan giải, khi sự hòa hợp không còn là bản chất mà trở thành nguyên nhân gây ra một cuộc chiến thầm lặng mà không kém phần quyết liệt.

Nhiều người rơi vào tình trạng mất phương hướng, chìm đắm trong nỗi sợ hãi, cảm giác cô đơn, sự không an toàn và đặc biệt là lo lắng thái quá về tương lai không chắc chắn, dẫn đến việc chú trọng một cách cố chấp vào thành công và danh vọng.

Hiện tượng này gây ra một sự hao mòn tinh thần dữ dội, tạo nên một vòng xoáy khó thoát của mâu thuẫn nội tâm và lo âu kéo dài. Bên cạnh đó, văn hóa “tảng lờ” và “vô cảm” – thuật ngữ ám chỉ thái độ sống không quan tâm đến đời sống xung quanh hoặc thái độ “điềm tĩnh” trong mọi tình huống, đang ngày càng phổ biến trong giới trẻ. Đây là biểu hiện của việc tìm kiếm sự thoát ly khỏi áp lực, cùng với đó là việc thể hiện sự thất vọng và bế tắc thông qua các nền tảng mạng xã hội.

Không thể không nhắc đến, văn hóa “chia sẻ mạng” ngày càng trở nên phổ biến, mang lại không chỉ sự kết nối mà còn tạo ra sự so sánh xã hội gay gắt. Điều này làm gia tăng các lo âu không cần thiết, đôi khi dẫn đến những hành động “chia sẻ mạng” đi kèm với mong muốn được an ủi tinh thần, sự bù đắp cảm xúc.

Nền văn hóa “chia sẻ trực tuyến” rộng rãi đang làm trầm trọng thêm nỗi lo âu, kéo dài chuỗi phản ứng của lo lắng khi các nền tảng như Facebook, TikTok, Zalo, Instagram, Loket, và nhiều dịch vụ trực tuyến khác trở thành kênh quan trọng cho việc thể hiện bản thân và thoả mãn tâm lý.

Phương tiện truyền thông đóng vai trò là người trung gian trong việc phổ biến sự lo âu khi sử dụng đa dạng hóa phương pháp định hình và tăng cường thông qua hình ảnh và tiếp thị trải nghiệm, từ đó tạo ra những “hố đen” của lo âu, kéo người dùng từ cái hố này đến cái hố khác.

Chúng ta cần nhận thức rõ ràng về những tác động tiêu cực của văn hóa “chia sẻ mạng” và sự can thiệp của phương tiện truyền thông nhằm hạn chế những nỗi lo âu không cần thiết, góp phần xây dựng một cộng đồng lành mạnh hơn trong bối cảnh công nghệ không ngừng phát triển.

Trong xã hội hiện đại ngày nay với những áp lực đặc thù như thành công, danh vọng, địa vị, giới trẻ đặc biệt là thế hệ Gen Z càng cảm thấy gánh nặng tâm lý nặng nề. Hồng Thủy, sinh viên năm cuối của Đại học Sư phạm Hà Nội, thuộc thế hệ Gen Z giải thích rằng sự ưa chuộng xu hướng ‘chữa lành’ của giới trẻ có thể đến từ nhiều nguyên nhân.